MỤC LỤC
1. Báo Hiếu Trong Đạo Phật.
2. Phật Dạy Cách Báo Hiếu.
3. Hạnh Hiếu Của Người Con Phật.
4. Biết Ơn Và Đền Ơn.
5. Hạnh Hiếu Trong Đạo Phật.
6. Tinh Thần Báo Hiếu.
7. Phật Dạy Về Hiếu Hạnh.
8. Quan Niệm Về Hạnh Hiếu Của Người Con Phật.
9. Tinh Thần Hiếu Đạo.

Phật dạy về hiếu hạnh

Rm tháng by còn gi là ngày trung nguơn, ngày báo hiếu, cũng là ngày tt. Tự ttc là ngày Pht hoan h. Vi người Pht tVit Nam, nói báo hiếu thì dhiu hơn. Vì trong ngày này, tt cnhng người con đều mt lòng hướng về đấng sanh thành dưỡng dc ca mình. Và tùy theo hoàn cnh, khnăng, thc hin hiếu hnh để đền đáp phn nào thâm ơn này.

Vn đề hiếu đạo trong nhà Pht phi được chúng ta hiu và hành như thế nào? Thường trong kinh nói hiếu là mca tt ccác công đức, hiếu là đầu ca tt cả các hnh. Hnh hiếu là hnh ca Pht, đạo hiếu là đạo ca Pht. Như vy, dù chưa phi là người Pht tqui y Tam Bo, gigii ca Pht, nhưng biết hiếu đạo, tc là chúng ta đã làm theo li Pht dy. Vì vy, Vit Nam chúng ta, vic thng kê slượng Pht tkhó có thchính xác. Bi vì đạo dân tc là đạo hiếu. Mà đạo hiếu là đạo Pht. Hôm nay chúng tôi nêu lên hai vic mà người Pht tcó ththc hin được trong vn đề hiếu đạo.

Thnht là hiếu hnh vphương din hình thc vt cht. Đây là vic bn phn mà tt cnhng người con có cha có mẹ đều phi thc hin.

Mi người chúng ta đều có phúc nghip riêng không ai ging ai. Trên đời này có nhng người dư dkthi còn nm nôi, có kcmt đời vt vmà không to nên được mt nóc nhà. Như vy làm sao trôi tròn được hiếu hnh, làm sao tu tp được hiếđạo. Do đó ở đây tôi nêu lên cái tâm là trng yếu. Tùy theo tm lòng ca chúng ta. Trong nhà Pht thường dy: Tâm thành thì vic tt. Tâm thành, dù mt vic hết sc bình thường mà tác dng, kết qurt to ln. Cho nên nói đến đạo Pht là nói đến tâm. Vic làm ca người con Pht là căn ctnơi tâm. Mi sinh hot ca chúng ta phi xut phát ttâm chân thành. Pht dy nói li gì, làm vic gì đều phi tchân tâm. Lượng bao nhiêu cũng tt nhưng phm cht mi tht có giá tr.

Nói tâm thì ai cũng có tâm. Ai cũng là con người, ai cũng có nước mt cùng mn, máu cùng đỏ, ai cũng có cha có m, có ssng. Chúng ta ngi đó ca tng rng msinh ra vi bao nhiêu nhc nhn năm tháng nuôi nng. Mlà cn đảo ca con, là sbo bc, là ssng v.v… Ca tng chng nào mi hết. Bút mc nào tả được. Chđem lòng thành, tùy theo hoàn cnh, phúc báo ca mình… Theo đó mà trôi tròn hiếu đạo. Vic này ai cũng có thlàm được. Mt điu hết sc hthn nếu như chúng ta chnói mà không làm được. Như vy chúng ta chnói suông, không có giá tr. Điu này phi nên tránh xa. Có câu chuyn thế này. Mt tu sĩ nmun đi đến Tây Phương để tìm gp Pht T. Nhiu người biết được nên gi gm phm vt và nhng nguyn ước ca hcho tu sĩ, mong khi vnày đến được cnh gii Tây Phương svì hmà dâng lên cúng dường Pht T. Nhưng đường dài gian khó, năm ln tháng chy vtu sĩ này quá mt mi, do đó nên ông quên và vt bhết nhng gì bn hu gi gm. Tuy nhiên, ông cũng đến được Tây Phương, nhưng khi ti nơi, ông mi vltt cnhng vgi phm vt cúng dường đó đã đến hu bên Pht hết ri. Hi ra mi biết ông đã vt hết nhng phm vt do lòng chí thành ca bn hu dâng cúng Pht. Do đó vtu sĩ này phi chu qubáo, trvln hp ở chbùn nhơ ẩm thp, để mò tìm nhng vt gì ông đã vt đi. Cho nên nói được thì phi làm được. Bng không thì tt hơn hết đừng nói. Mi vic đều quý chtâm thành. Pht nói ai cũng có tâm hết, không ai mà không có tâm. Cũng ging như con
ng
ười ca chúng ta có hơi th, có ssng, có qutim. Có người hiu qutim đó là tâm, nhưng không phi. Tim đó là mt khi tht. Nó chhot động theo chc năng sinh hc mà thôi. Còn tâm theo đạo Pht thì không hình không tướng, sn nơi ta mà cũng bàng bc khp nơi. Mun trvtâm trước tiên ta phi nhn din li được nó. Đừng chy ra bên ngoài, mà hãy nên xoay li chính mình thì mi có thnhn và sng được vi tâm. Kết li, chyếu ca đạo Pht là quay vnhn li bn tâm ca mình. Làm bt cứ vic gì cũng ttâm. Hãy bình thn, sáng sut thì sthy tâm mình.

Đó là vic cung phng cha m, đối vi người không đủ điu kin vt cht thì người y nên dùng tâm mà báo hiếu vi song thân. Tôi có gp mt hoàn cnh ca người nông dân tht đáng thương. Nhà anh cách nhà mca anh chmt con sông mà quanh năm anh không vthăm được mt ln. Anh ksut ngày hai vchng qun qut làm thuê làm mướn để nuôi mt đám con nheo nhóc. Mái nhà đàng hoàng còn không có, làm sao lo được cho m. Anh rt mc cm khi gp mi người. Ri con cái ln lên, hai vợ chng già yếu, chúng có được hc hành gì đâu, cũng làm thuê làm mướn để kiếm sng như cha m. Anh rt đau bun khi nghĩ vmgià.

Gp anh trong hoàn cnh như vy, tôi cũng không thgiúp đỡ gì hơn là khuyên anh hãy sng hết tình bng cái tâm ca mình. Tôi nói vi anh rng bt chng người nào trên đời này, có địa v, không địa v, già tr, giàu nghèo, người lành ln hay khuyết tt… đều có tâm c. Pht nói ai cũng có viên ngc quí báu, tc là tính giác, là Pht tâm. Nên ai cũng có khnăng thành Pht. Anh cũng có, không nên mc cm.

Anh csng bình thường, không nên trn lánh tt c. Cuc sng như thế là do nghip cm ca anh tquá kh. Bây giphi gy dng li, bng cách nghĩ nhớ điu lành, làm vic lành, nói li lành trong khnăng có được ca mình. Như vy tương lai khdĩ chuyn được nghip xu ca anh.

Tôi nhcó ln Hòa thượng cũng kmt chuyn vhiếu đạo. Trong mt gia đình trung lưu ncó hai người con được cha mnuôi dưỡng dy dtương đối chu đáo. Ln lên chai đều lp gia đình. Song hai anh em có hai tính cht khác nhau.

Người em vâng li dy ca cha m, gitruyn thng gia tc, giáo dc con cái tt, làm bn phn đối vi ông bà cha m, xóm làng, xã hi. Nhng ngày knim trong gia tc, anh đều vthăm cha m, gp gnhng anh em rut rt là hài hòa. Anh sng bình thường như vy và không hnói rng mình tu hiếu hnh.

Nhưng người anh li khác. Vnày cũng có gia đình, người bn đời cũng là mt người tt, có kiến thc, biết gy dng và gìn gihnh phúc gia đình, con cái cũng được dy dỗ đàng hoàng. Cmi ln vgp bm, anh đọc đi đọc li, bdy con phi vy, phi kia, song thc hin nhng li dy đó thì không bng người em. Ông em không nói mà làm, ông anh nói thuc lòng mà không làm.

Hòa thượng kết li: Người em mi thc scó lòng hiếu tho vi cha m. Còn người anh chưa ththc hin được đạo hiếu.

Rõ ràng quý cái tâm. Mà tâm thì ai cũng sn có, đâu đợi phi giàu sang, đầy đủ tin nghi vt cht mi có.

Là con Pht, chúng ta thc hin li Pht dy, sng hiếu hnh vi cha mbng mt cái tâm như thế. Tuy nghèo nhưng tâm giàu cũng có thể đền đáp thâm ân sâu dày ca cha mnhư thường.

Li, trong nhà Pht, người biết qui y, tu tâm dưỡng tánh, sng nhnhàng, thc hin li Pht dy… tc là thc hin hiếu đạo. Chúng ta cgng làm sao trong gia đình không xy ra chuyn gì gay cn. Cuc sng có bao lâu. Vô thường nhanh chóng, mi thứ luôn đổi thay, không gì có thnm li được. Như mái tóc, dù quý vcó un, nhum, sa son thế nthế kia, nhưng quên bng đi mt thi gian thì nó đim sương ri rng bt, già ci, không còn đẹp như thunào na. Vt mà mình luôn nâng niu, săn sóc cũng không bo đảm được.

Người có phúc báo ln lao, thân tướng trang nghiêm đẹp đẽ như Pht nhưng đến tám mươi tui cũng phi già nua, mt mi ri nhp Niết Bàn. Hung là thân ca chúng ta, đủ thu nht, bnh hon, có gì sung sướng, tt đẹp, vui vẻ đâu. Do đó tranh cãi nhau làm gì. Song mun hài hòa gia đình, bn thân chúng ta phi làm gương trước. Nhn nhn nhu hòa để kết hp mi người. Không thcó kiu trng đánh xuôi, kèn thi ngược. Sng hài hòa tc là sng theo tinh thn Pht dy, thân ming ý đều phi hòa đồng nhau. Làm vic gì vi tâm hòa hp thì kết qustt. Cung dưỡng phng scha mcũng như vy. Điu thhai là thc hin đạo hiếu trên phương din tinh thn. Pht dy người con có hiếu là cgng hướng dn, khuyến khích cha mẹ đến vi Tam Bo, vi Pht pháp. Đến vi Pht pháp để làm gì? Đến vi đạo để tìm hiu, hc hi nếp sng và li dy ca Pht. Từ đó bn thân ta có mt nếp sng đạo, nếp sng như li Pht dy… 

Hướng dn cha mẹ đến vi đạo, to điu kin cho nhng người thân hc hiu giáo lý để áp dng li Pht dy vào trong đời sng. Vic làm này đối vi người không tin, không mun đến chùa, chúng ta động viên khuyến khích không phi dễ đâu. Người đã không chu tin thì dù có nói gì hcũng vn không nghe. Có nhng vị đến chùa chỉ đứng ngoài chkhông chu vô hoc bo thp mt cây nhang cúng Pht, hnói rng mê tín dị đoan.

Vi nhng trường hp này, người con phi khéo ly bn thân làm nim tin cho gia đình. Ví dchúng ta nói tu thì mình phi có đức hnh, có đạo lý mi hướng dn khuyếkhích người trong nhà được. Vì vy, người con mun thc hin hiếu hnh vmt tinh thn thì tâm phi sáng sut, kiên trì, tế nhmi được.

Có mt Pht tlà dược sĩ, gia đình khá gi. Ông chng ngày xưa là cu m. Hai gia đình môn đăng hộ đối. Hsng vi nhau rt là tâm đắc hnh phúc, sanh được bn năm người con. Con cái đều ddy, hc gii. Nhcó bng cp dược sĩ, cô mtim thuc, rt khá gi.

Nhưng cô ít được đi chùa, vì phi làm bn phn vi chng vi con. Chng là mt cu m tbé nên ln lên ông vn theo quan nim phong kiến, bt vphc vrt vt v. Gia đình giàu có nhưng công vic hàng ngày không htay. Tuy nhiên cô vn cgng qui y và tìm cách hc Pht. Cô lng băng ging ca Hòa thượng, ca quí thy vào nhng băng nhc Tây, nhc Tàu. Lúc nào không có ông thì bà nghe băng ging ca Hòa thượng. Bt thn ông ti, nếu bà không tt kp thì ông phi nghe. Nghe nhiu ln ông để ý, nên đặt cái máy tt hơn, ln hơn ngay chỗ đó, chun bsn nhng băng nhc kích động. Mi ln bà mbăng ging ca Hòa thượng thì ông mnhc ln hơn, làm náo động cbên ngoài. Bà không hnói gì. Ông để ý thy vtuyt nhiên không có mt sphn đối nào. Ông ly làm l, không biết my ông sư dy gì mà bà này hay. Hôm đó ti ngày rm, bà đi chùa, ông xin theo. Ông lái xe đưa bà đi, nhưng ti chùa ông đứng ngoài, không vô. Bà rủ vô thp nhang, ông bo thôi, tôi đâu có ti gì phi thp nhang. Bà vào lPht, cúng dường nhanh ri ra v. Cthế, ông tìm mi cách phá vic tu hc ca bà nhưng bà vn cứ kiên trì chu đựng. Cui cùng ông theo bà.

Ông xin sám hi vi bà. Ri từ đó mi tháng trên Chơn Không, Hòa thượng ging mt tun, ông đều có mt. Nhng ln đầu, chcó my ngày mà ông nhcon nhgia đình quá, mun bcuc v. Nhưng li nghĩ đến bà, ông càng thương nên gng nghe ging nghe dy. Sau đó, ông phát tâm tu, xut gia được mt thi gian thì chết.

Câu chuyn cho ta thy kết quca skiên tâm. Nếu trong gia đình mà gp người bn đời khó như vy thì chúng ta phi kiên tâm mi vượt qua được. Tóm li, nếu tâm vng chc, tâm kiên cthì vic gì cũng thành công.

Vì vy vmt tinh thn, hướng dn cha mtu tp, gp khó khăn chúng ta đừng nn, đừng bun, đừng bqua mà cgng thc hin hiếu hnh cho được. Đây chính là tu. Khi người thân không chu đến vi đạo, chúng ta mun đem đạo lý đến vi htht là khó. Nhưng nói mt ln không được thì hai ln, ba ln… phi cgng, cui cùng duyên thun, tt ri thì người ta chu nghe. Bi vì tht ra người thân ca mình có mi quan hhuyết thng, tình cm gia đình là mt si dây ràng buc nhiu đời khó dt, nên ri cũng phi theo nhau, nghe nhau.

Vì vy trong quan hgia đình, nếu đạo tâm chưa vng, hành trì pháp môn chưđắc lc, thì kết quvstu hc ca mình và người thân chưa có là bao. Nên biết si dây luyến ái gia đình chưa ct đứt thì đạo tâm chưa phát huy được, định tuchưa đầy đủ được. Vic tu hành chưa sâu sc, thì chưa có li lc. Trong kinh Tp A hàm, Pht bo các thy Tkhưu, nếu người thtrì by thth, người y sẽ được sinh lên cõi tri Đế Thích. Chính tri Đế Thích ngày xưa đã tu pháp này mà trong đó hiếu hnh là gc. Ông thường hay cúng dường cha mvà các bc tôn trưởng. Dung mo ôn hòa, li nói nhu nhuyến, không nói li ác, không nói hai lưỡi, thường nói li chân tht. Đối vi thế gian bn xn, ông tuy ti gia nhưng không bn xn, thường hay bthí bình đẳng tt c. Nên sau đó ông được sanh lên cõi tri.

Vì vy đối vi cha m, các bc tôn trưởng, dung mo chúng ta phi ôn hòa, li nói du dàng. Ví dhôm nào trong nhà có chuyn không vui. Chúng ta cũng phi cgng giữ tâm mình. Không nên đổi nét mt hay nói nhng li không có đạo lý gây sthim, mđi tình nghĩa trong nhà. Nhng vic này từ đâu mà có? Cũng ttâm thôi. Khi tâm phin não không an, thì nhng bc xúc trong tâm shin ra bdáng, gương mt hm hm, li nói khó nghe. Khi ni nóng lên nói nhng li ác độc, gây shim thù, mt hết đạo lý. Đó là nhng điu cm k, người Pht tkhông nên như thế.

Thêm na, Pht dy người tu hiếu hnh còn là người biết bthí. Bthí là gì? Blà mrng, thí là ban cho, ban cho rng rãi. Theo tinh thn thin, bthí là buông b. Buông bcái gì? Buông bnhng cchp, tham lam, hp hòi, tăm ti, nhnhen ca chính mình. Do đó, người tu có thbthí trong bt clúc nào, ở đâu cũng được. Nếu thy có gì cn buông bthì buông b. Nếu chu kim li thì sthy còn có nhiu cái phi buông b. Hãy mrng lòng ra để khoan th. Cho nên, trong gia đình có li lm gì, chúng ta tkhuyên nhc, tha thcho nhau, chkhông cchp làm khcho nhau. Đó là hiếu thun. Người tu chúng ta thường phi nhìn li mình, phn quan tkhay là phn bn hoàn nguyên. Phn quan tktc xoay li lòng mình. Xoay li để làm gì? Để xem nhng gì còn vướng mc, không đúng đạo lý, còn khuyết d, kém ci, hp hòi ca chính mình, thì buông bỏ đi. Đó chính là thc hin được nhng li ca Pht dy.

Tóm li, ở đây Pht dy người mun được quphúc như tri Đế Thích thì trướnht phi hiếu hnh, sau đó phát khi tâm rng rãi bthí. Như vy mi mong hoàn bị được nhân cách, hưởng nhng phúc lc cao hơn na. Cui bn kinh y, Pht nói bài kệ thế này:

Cúng dường cho cha m
Và gia tc tôn trưởng,
L
i nhu hòa cung kính,
Lìa l
i thô hai lưỡi,
Điu phc tâm bn xn,
Th
ường nói li chân tht,
Cõi tr
i ba ba kia,
Th
y người hành by pháp,
Đều nói vi hrng,
S
sanh cõi tri này.

Nên biết cúng dường cho cha mvà các bc tôn trưởng là thc hin hiếu đạo. Khi làm vic này li nói phi nhu hòa, cung kính, dt bnhng li thô ác, nhng li gây sự nghi k, him thù. Vi xã hi hin ti, mi người đều hoan nghinh và thc hin tinh thđoàn kết thì li nói hai lưỡi là li nói ct đứt sự đoàn kết. Cho nên, Pht dy nhng điu rt có ích để xây dng mt xã hi hoàn b.

Qua bài kinh, đức Thế Tôn dy chng nhng đạo đức con người trong xã hi này mà luôn ctinh thn đạo đức ca các vtri cao hơn, phúc báo ln lao hơn cũng ttu tp các pháp mà chúng ta đang hc và đang áp dng đây.

Nếu người không ththc hin cby pháp, mà chthc hin mt, hai pháp cũng có li lc, cũng có kết qutt. Ví dchúng ta chtu pháp là nói li nhu nhuyến, dung mo ôn hòa, cũng đã thành công khi tiếp xúc vi mi người.

Ai mà chu ni khi nghe mt ging nói như sm, đinh tai, điếc óc, thy bmt là phát khiếp. Dù chúng ta mun hp đồng vi người đó, hoc vì mi quan hkhông thể thiếu người đó nhưng quthc mình thy trong lòng hi hp quá. Gp đối tượng này không biết svic sxy ra như thế nào đây. Cho nên chhai pháp thôi: ôn hòa, nói li nhu nhuyến, tu được hai pháp này cũng đã thành công ri.

Trong gia đình, không có bà m, ông cha nào có mt đứa con dung mo, ngôn hnh dthương, ddy mà li ghét nó được.

Nếu đủ duyên, chúng ta thc hin trn vn by điu thì quí. Nếu chưa đủ duyên, chúng ta thc hin tng điu mt cũng tt thôi.

Tóm li, hiếu đạo được thhin trên hai mt vt cht và tinh thn. Vt cht là cung dưỡng, phng th, cúng dường. Tinh thn là hướng dn đến đạo lý. Người con tu hnh hiếu chng nhng có li lc ngay trong đời này mà phúc lc sẽ được tăng tiến ở đời sau. Đin hình như tri Đế Thích.

Kinh Mc Liên sám pháp ghi li câu chuyn này. Có hai người, mt giàu mt nghèo. By gicó mt lão ăn mày đến nhà ca người giàu có xin ăn. Người giàu có này li rt bn xn, thy dáng kẻ ăn mày ti là sri, cho nên đui ra, trong lòng bc bi, phin não. Đó là trường hp người giàu bphin não khi có kẻ ăn mày đến. By gilão ăn mày cũng đến gõ ca ông nhà nghèo. Người nghèo cũng phin não, vì hn mình không có ca ci, phương tin để giúp cho kkia. Khác vi phin não ca người giàu, người nghèo phin vì không biết đời trước mình gây nhân gì để bây giờ không có phương tin làm vic phúc thin. Cũng là phin não nhưng hai thphin não khác nhau.

Pht kết lun, người nghèo khó kia ssinh được cõi người, hưởng mi thú vui. Vì do hn mình không làm được nhng vic công đức, nên cgng tìm cách tu tp. Dù có phin não nhưng lòng không đóng kín. Do đó được sanh cõi người, hưởng phúc lc. Trái li, người giàu có vì lòng bn xn nên sinh vào loài quỉ đói, chu khvô vàn. Qua đon kinh trên, Pht dy chúng ta mrng lòng mình thì dù trong hoàn cnh nào, chúng ta cũng có thtu tp được. Hiếu hnh cũng vy. Nếu không đủ duyên thì chúng ta cũng tìm cách tu tp, chnên bun bc, phin não mà bhiếu đạo. Người biết mlòng mình ra, thy và nhn được nhng khuyết dca mình là người tt. Nhân ngày rm tháng by, là ngày báo hiếu, tôi mun nói đến tâm ca chúng ta là viên ngc quí, là chân tâm, Pht tính hay là trí tu… ai ai cũng sn có. Thc hin li Pht dy chúng ta tu hiếu hnh, là sng li vi chân tâm đó. Đừng để nó chy lon ra bên ngoài. Sng được vi tâm đó tc là sng được vi chính mình và mi người, trong đó có cha mchúng ta.

Hnh hiếu phi được thc hin trên nn tng bn tâm y gi là hiếu đạo ca người con Pht. Tmt tâm y mà tli, li tha, làm tròn bn phn đối vi cha m, thân bng quyến thuc, xã hi quc gia. Thế nên biết chtâm trong nhà Pht là gc ca muôn pháp. Mong tt cchúng ta hãy nhn và sng li vi bn tâm ca chính mình. Đó cũng chính là đền ân sanh thành dưỡng dc ca song thân.

 

Bình luận

Địa chỉ email của bạn sẽ không được công bố. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

Giỏ hàng

Giỏ hàng

Đã xóa. khôi phục
    Thành tiền 0 VNĐ